Υπνική άπνοια

Τι είναι υπνική αναπνευστική άπνοια;

Η αναπνευστική άπνοια είναι μία διαταραχή της αναπνοής κατα τη διάρκεια του ύπνου. Όταν η αναπνοή ενός ατόμου διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου για πάνω από δέκα δευτερόλεπτα και αυτό συμβαίνει κατ’επανάληψη σημαίνει ότι πάσχει από υπνική άπνοια.

Οι υπνικές άπνοιες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, στις αποφρακτικές και στις κεντρικές.

  1. Οι αποφρακτικές άπνοιες είναι οι πιο συχνές. Εμφανίζονται ως επαναλαμβανόμενα επεισόδια πλήρους ή μερικής απόφραξης των ανώτερων αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου.
  2. Στις κεντρικές άπνοιες, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στους αεραγωγούς αλλά στον εγκέφαλο. Μια δυσλειτουργία στο κεντρικό νευρικό σύστημα και συγκεκριμένα στο κέντρο ελέγχου της αναπνοής, είναι η αιτία που οι μύες της αναπνοής δεν «συγχρονίζονται» ώστε να αναπνεύσει ο πάσχων.

Αιτίες
Πώς προκαλείται η υπνική αναπνευστική άπνοια; Είναι κληρονομικό;

Παράγοντες κινδύνου:

Παχυσαρκία, καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή ή άλλη αρρυθμία, ανθεκτική υπέρταση, Στεφανιαία νόσος, Σακχαρώδης διαβήτης , ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, νευρομυϊκές παθήσεις, αναπνευστικές παθήσεις.

Υπολογίζεται ότι το 6% του πληθυσμού, διεθνώς που ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία από 35 έως 65 ετών εκδηλώνει υπνική άπνοια.

Οι παχύσαρκοι σχετίζονται με περισσότερες άπνοιες. Ένας λεπτόσωμος έχει λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσει άπνοιες.

Συχνοί προδιαθεσικοί παράγοντες της αποφρακτικής άπνοιας είναι η παχυσαρκία, ο κοντός λαιμός, η υπερτροφία των αμυγδαλών ή των αδενοειδών (τα γνωστά κρεατάκια των παιδιών), η διόγκωση της μαλακής υπερώας και της σταφυλής κ.ά
Οι άπνοιες επίσης θα μπορούσαν να σχετιστούν με υποθυρεοειδισμό ή με κάποια ορμονική διαταραχή. Επίσης η κολπική μαρμαρυγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε κεντρικές άπνοιες.

Η διαταραχή της αναπνοής προκαλεί έλλειψη οξυγόνου σε ζωτικά όργανα του σώματος, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρότατων νοσημάτων. Οι πιο συχνές και χαρακτηριστικές είναι η αρτηριακή υπέρταση, οι καρδιακές αρρυθμίες και ο σακχαρώδης διαβήτης. Το Σύνδρομο Άπνοιας – Υπόπνοιας στον Ύπνο προκαλεί υπνηλία και κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας, σεξουαλική δυσλειτουργία, πτώση των ανώτερων λειτουργιών του εγκεφάλου.

Τέλος, η έλλειψη φυσιολογικού ύπνου προκαλεί μειωμένα αντανακλαστικά και μεγάλη υπνηλία, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος κίνδυνος θανατηφόρων τροχαίων και επαγγελματικών ατυχημάτων.

Τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της άπνοιας είναι τα εξής:

υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
αίσθηση μη αναζωογονητικού ύπνου
πρωινοί πονοκέφαλοι
έντονο ροχαλητό
απότομες αφυπνίσεις με αίσθημα πνιγμού
στυτική δυσλειτουργία και μειωμένο ενδιαφέρον για σεξουαλική δραστηριότητα
συχνή αφύπνιση για ούρηση
διαταραχή μνήμης & συμπεριφοράς
απώλεια συγκέντρωσης / κατάθλιψη

Διάγνωση της αναπ/κής άπνοιας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της υπνικής άπνοιας;

Η επιλογή της εξέτασης πρέπει να συνοδεύεται από συμπτώματα ή και παράγοντες κινδύνου. Το πρώτο βήμα είναι οι γιατροί να πάρουν από τον ασθενή ιστορικό σχετικά με τον ύπνο του. Η αναγκαιότητα, ο τύπος και ο χρόνος της εξέτασης καθορίζεται μετά από αξιολόγηση του ασθενούς.

Το επόμενο βήμα είναι  να μπορέσουν οι ειδικοί να εκτιμήσουν την βαρύτητα του περιστατικού μέσω μίας  μελέτης ύπνου.

Μελέτη ύπνου

Ασχολείται με τα προβλήματα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς κατά τη διάρκεια του ύπνου καθώς και με τις ημερήσιες συνέπειες διαταραχών που συμβαίνουν στον ύπνο.
Οι συνηθέστερες παθήσεις είναι αϋπνίες, σύνδρομο απνοιών-υποπνοιών στον ύπνο, διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού (εργασία με βάρδιες, σύνδρομο αλλαγής χρονοζώνης κλπ), σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, παραϋπνίες, σύνδρομο αυξημένων αντιστάσεων ανώτερων αεραγωγών, ναρκοληψία, νυχτερινοί τρόμοι. Αλλά και ασθενείς με καρδιαγγειακά ή νευρολογικά νοσήματα παραπέμπονται για εξέταση, διότι έχει πλέον αποδειχθεί στενή σχέση των νοσημάτων αυτών με τις διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο. Επίσης παρακολουθούνται οι ασθενείς στους οποίους εφαρμόζεται θεραπευτική αγωγή

Αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας

Αντιμετωπίστε την υπνική άπνοια. Στα σοβαρά περιστατικά αποφρακτικής άπνοιας οι γιατροί επιλέγουν την μηχανική θεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει να κοιμάται εφαρμόζοντας στη μύτη –μερικές φορές και στο στόμα- μια μικρή μάσκα. Μέσω ενός μικρού σωλήνα η συσκευή παρέχει αέρα στην μάσκα. Η πίεση είναι ρυθμιζόμενη ανάλογα με το περιστατικό. Με αυτόν τον τρόπο οι αεραγωγοί, οι οποίοι παρουσιάζουν απόφραξη κατά τη διάρκεια του ύπνου διατηρούνται συνεχώς ανοικτοί.

Θεραπεία συνδρόμου απνοιών- υποπνοιών ύπνου

Ένδειξη για θεραπεία με συσκευές θετικής πίεσης αεραγωγών έχουν όλοι οι ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών –υποπνοιών ύπνου (ΣΑΥΥ). Οι διαθέσιμες συσκευές και τρόποι παροχής θετικής πίεσης είναι: η σταθερής πίεσης (CPAP), η διφασικής πίεσης (ΒΡΑΡ) και η αυτόματα τιτλοποιούμενη (ΑΡΑΡ).

Η εφαρμογή συσκευής θετικής πίεσης προτείνεται στους ασθενείς με ΣΑΥΥ όταν:

α) Έχουν Δείκτη Αποφρακτικών Αναπνευστικών διαταραχών (RDI :αποφρακτικές άπνοιες + αποφρακτικές υπόπνοιες + RERA) ≥ 15/ώρα με ή χωρίς συμπτώματα.

β) Έχουν Δείκτη Αποφρακτικών Αναπνευστικών Διαταραχών (RDI) μεταξύ 5-14/ώρα, που συνοδεύεται από συμπτώματα ή παράγοντες κινδύνου όπως αναφέρονται παραπάνω.

Η επιλογή ασθενών, η επιλογή είδους συσκευής και η παρακολούθηση γίνεται από τον πνευμονολόγο, ειδικό ιατρό ύπνου. Η εφαρμογή συσκευής θετικής πίεσης και η επιλογή του τύπου της, υπόκεινται σε συνεχή αναθεώρηση, σύμφωνα με τα νεώτερα δεδομένα και τις κατευθυντήριες οδηγίες-θεραπευτικά πρωτόκολλα των επιστημονικών εταιρειών. Η διατύπωση εθνικών οδηγιών από τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες κρίνεται ως απαραίτητη.

Οι ενδοστοματικές συσκευές (προώθησης κάτω γνάθου-κατάσπασης της γλώσσας και συγκράτησης της σε πρόσθια θέση) αποτελούν εναλλακτική θεραπευτική επιλογή που είναι κατάλληλη για ασθενείς με ΣΑΥΥ, που αρνούνται ή αποτυγχάνουν να συμμορφωθούν στην προταθείσα συσκευή θετικής πίεσης ή εκφράζουν προτίμηση για αυτή την εναλλακτική θεραπεία. Ενδοστοματικές συσκευές είναι κατάλληλες για ασθενείς με τα εξής χαρακτηριστικά: α) Ήπιο & μέτριο ΣΑΥΥ (ΑΗΙ 5-30/ώρα) β) Όταν απαιτείται θεραπεία πλέον της υγιεινο-διαιτητικής τροποποίησης (ελάττωση βάρους, αποχή από αλκοόλ-κάπνισμα κλπ) Η κατασκευή της συσκευής σύμφωνα με τα ανατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς και η εφαρμογή της πρέπει να γίνεται σε συνεργασία του πνευμονολόγου ειδικού ιατρού ύπνου με ορθοδοντικό/οδοντίατρο εξειδικευμένο σε αυτές τις συσκευές.

Χειρουργική θεραπεία του ΣΑΥΥ:

Σύμφωνα με τις σημερινές θεραπευτικές οδηγίες, δεν προτείνεται ως θεραπεία πρώτης γραμμής. Απευθύνεται σε περιπτώσεις ασθενών με ΣΑΥΥ, οι οποίοι πρέπει να πληρούν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια ανατομικών βλαβών με πιθανότητες χειρουργικής παρέμβασης για βελτίωσή τους. Οι επεμβάσεις: α) Επεμβάσεις ρινός – βοηθούν συμπληρωματικά στην καλύτερη εφαρμογή της συσκευής θετικής πίεσης, από μόνες δεν διορθώνουν και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται θεραπευτικά για ΣΑΑΥ β) Επεμβάσεις ανώτερου φάρυγγα –σε ειδικές περιπτώσεις υπο προϋποθέσεις. γ) Επεμβάσεις κατώτερου φάρυγγα και λάρυγγα (πλαστικές γλώσσης, επιγλωττίδας κλπ)- δεν έχουν ακόμα αποδοχή (έλλειψη πειστικών δεδομένων) δ) Νεώτερη ειδική θεραπεία είναι η διέγερση ανώτερου αεραγωγού με εμφύτευση ερεθισματαγωγού διεγέρτη του υπογλώσσιου νεύρου. Για οποιαδήποτε χειρουργική παρέμβαση, πρέπει να προηγηθεί εκτεταμένος προεγχειρητικός έλεγχος του ανώτερου αεραγωγού, σε συνεργασία του πνευμονολόγου ειδικού ύπνου με ΩΡΛ ή γναθοχειρουργό, εξειδικευμένο σε αυτές τις χειρουργικές επεμβάσεις. Ο έλεγχος περιλαμβάνει, επιπλέον της πολυπνογραφίας, ΩΡΛ/γναθοχειρουργική εξέταση, λεπτομερή απεικονιστικό έλεγχο του ανώτερου αεραγωγού, διαρρινική ινοπτική λαρυγγοσκόπηση, ενδοσκόπηση κατά τη διάρκεια ύπνου. Σε κάθε περίπτωση θεραπείας που αναφέρεται παραπάνω, χρειάζεται ο επανέλεγχος με πολυπνογραφία σε εύλογο διάστημα για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας αυτής, όπως και παρακολούθηση.

 Φαρμακολογική θεραπεία

Ενδείκνυται για θεραπεία της ημερήσιας υπνηλία ή επίμονου αισθήματος κόπωσης εξαιτίας νευρολογικών ή ψυχικών παθήσεων καθώς και για συμπληρωματική θεραπεία σε έντονη ημερήσια υπνηλία η οποία επιμένει παρά την αποδεδειγμένα σωστή και αποτελεσματική χρήση συσκευής θετικής πίεσης ή άλλης (ενδοστοματικής συσκευής). Πριν ξεκινήσει η φαρμακευτική θεραπεία, σε ασθενείς με ΣΑΥΥ θα πρέπει να τεκμηριωθεί η ορθή και αποτελεσματική χρήση της συσταθείσας θεραπείας του ΣΑΥΥ. Η επιλογή και η ηλεκτρονική συνταγοράφηση καθώς και η παρακολούθηση γίνεται από τον ειδικό ιατρό ύπνου.

 Θεραπεία συνδρόμου κεντρικών απνοιών (ΣΚΑ).

Το Σύνδρομο Κεντρικών Απνοιών (ΣΚΑ) μπορεί να είναι πρωτοπαθές (ιδιοπαθές) ή δευτεροπαθές.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του δευτεροπαθούς ΣΚΑ κατευθύνεται αρχικά στη βέλτιστη αντιμετώπιση του νοσήματος που το προκαλεί. Εάν το ΣΚΑ είναι ιδιοπαθές ή παρά την αντιμετώπιση της αιτιολογίας του δεν διορθώνεται, τότε μπορεί να εφαρμοστεί συσκευή θετικής πίεσης, με ή χωρίς σύγχρονη παροχή οξυγόνου.

Η επιλογή του τύπου της συσκευής θετικής πίεσης (CPAP, BPAP S/T, ASV) εξαρτάται από την αιτιολογία και την αποτελεσματικότητα στη διόρθωση της αναπνευστικής διαταραχής κατά τη θεραπευτική εφαρμογή ρύθμισης πιέσεων και από την ανταπόκριση του ασθενούς. Η εφαρμογή συσκευής θετικής πίεσης και η επιλογή του τύπου της, υπόκεινται σε συνεχή αναθεώρηση, σύμφωνα με τα νεώτερα δεδομένα και τις κατευθυντήριες οδηγίες-θεραπευτικά πρωτόκολλα των επιστημονικών εταιρειών. Η διατύπωση εθνικών οδηγιών από τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες κρίνεται ως απαραίτητη.

Ιατρικά μηχανήματα
Ποιες συσκευές υπάρχουν για τη βοήθεια των ασθενών;

CPAP – BIPAP

Υπνική άπνοια και παιδιά

Ένα μικρό παιδί μπορεί να κάνει άπνοια

Οι γονείς θα πρέπει να εξετάσουν και αυτό το ενδεχόμενο αν το παιδί τους δεν έχει διάθεση για παιχνίδι, νυστάζει έντονα μέσα στην ημέρα και αισθάνεται συχνά κόπωση.

Υπνική άπνοια και διάφραγμα

Υπνική άπνοια και άγχος